Gorilla’s

‘De gorilla’s komen naar benéden’, fluistert de Rwandese gids opgewonden. Nu weten we weten het zeker. We hebben de juiste keuze gemaakt. De berggorilla’s, de grootste primaat op aarde, zijn in drie landen te vinden: Rwanda, Uganda en Congo. Het gemak waarmee de gorilla’s worden gevonden varieert per land. Een bergtocht van 22 kilometer kan realiteit zijn. Onno heeft de laatste weken last van zijn rug. Een lange en zware beklimming kan de druppel worden voor ernstige klachten. We kiezen Rwanda, waar je op eigen verzoek ingedeeld wordt bij een gorillagroep, in ons geval gemakkelijk bereikbaar.

Spelbreker
De veroorzaker van de pijn in mijn maagstreek, sinds oudejaarsdag aanwezig, identificeert zichzelf op nieuwjaarsdag. Een bacterie heeft bezit genomen van mijn maag. Deze manifesteert zich sterk en veroorzaakt veel ongemak. De koortsthermometer geeft ook al geen positief bericht. De vergunningen zijn niet te annuleren. Doorgaan is de enige optie. Een snel bereikbare gorillagroep is voor mij nu ook uitermate belangrijk. Hoe minder lang van een WC verstookt, hoe beter.

Meevallers
Wanneer het om 6 uur licht wordt, schijnt de zon volop. Strak blauwe lucht. Alleen een wolk rond om de kratermond te zien. Het heeft al vier dagen niet geregend. De diepe modder is enigszins opgedroogd. Dat maakt het lopen minder zwaar.
Bij het bezoekerscentrum weten ze dat vandaag de ‘Amahoro-groep’ op slechts 40 minuten loopafstand van het beginpunt bevindt met een milde bergstijging. We hebben veel geluk met deze buitenkans. Want de poster in het centrum meldt: ‘de familie is zeer de moeite waard, echter alleen met een lange steile klim te bereiken.’
De gids ontvangt ons, een enthousiaste dame die gaat stralen als ze over de gorilla’s vertelt. Slechts twee andere toeristen zijn ingedeeld in onze team. Het zijn Espen en Heidi uit Noorwegen. Minder dan de helft van de normale teamgrootte. Dat is gunstig, dan staan we niet elleboog aan elleboog te fotograferen om dezelfde Silverback goed in beeld te krijgen.

Amahoro groep
De naam Amahoro betekent vrede. De familie bestaat uit 20 gorilla’s waarvan maar liefst drie Silverbacks. Een van hen, Ubumwe, is de leider. Naast vrouwen, Blackback mannetjes en ‘pubers’ heeft Amahora ook een 8 maanden oude gorillababy in haar midden. De gids geeft de spelregels voor het bezoek. We dienen minimaal 7 meter afstand houden tot de gorilla’s. Als een tussen de 100 en 200 kilo wegende primaat óns heel dicht nadert, moeten we ons klein maken. De ogen naar beneden geslagen. En met geruststellend diep keelgeluid ‘hum-humg’ laten weten dat we vriendelijk gezind zijn. We oefenen allen de kreet. Niet zeker wetend of we uitzien naar zo’n spannende ontmoeting.

Dian Fossey
Het is de berggorilla onderzoekster Dian Fossey die in de jaren 80 heeft gepleit voor het bezoeken van de zeldzame dieren door toeristen. In haar visie komt het geld en de aandacht ten goede van de primaten. De conservering wordt geborgd. Het stropen van de gorilla’s gestopt. De gids vermeldt verheugd dat de populatie weer groeit. De aanwezigheid van de dieren levert ook werkgelegenheid op voor de dorpsbewoners. Trekkers volgen elke dag de families zodat bekend is waar ze zich bevinden. Dragers van de toeristen rugtassen. Bewakers die de buffels en ander agressief volk op veilige afstand houden. En natuurlijk iedereen die werkzaam is in de toerismebranche. Helaas maakt Dian zelf het resultaat niet meer mee. Ze is in 1985 vermoord. Het hoe en waarom blijft in nevelen gehuld.

Op pad naar de Gorilla’s
We rijden naar een dorp, waar de dragers al klaarstaan. We wisselen de rugzakken met de woorden: ‘ Thanks for giving me work’ en ‘ Thanks for carrying my back’. Door de akkervelden lopen we naar de vulkaan. Het regenwoud op de berg wordt van het bewoonde gebied gescheiden door een lavastenen muur. Het houdt de buffels uit het bos tegen. We kijken omhoog naar de enorme bomen van het woud, wanneer de gids de laatste instructies geeft.

De eerste ontmoeting
Met de stokken in de aanslag zijn we er helemaal klaar voor de berg te beklimmen, tussen de dichte begroeiing door. Op dat moment ontdekt de trekker dat de gorilla’s de helling afkomen naar ons toe. We wachten vol spanning, als kinderen op de aankondiging dat Sinterklaas arriveert. Een Blackback stapt uit de bladerenmuur, op een paar meter afstand. De eerste aanblik van een groot harig wezen dat veel op ons lijkt. We zijn allemaal diep geroerd. Vlak langs onze benen loopt het grote zwarte dier op handen en voeten weg. Een Silverback is de volgende die zich laat zien. Een tak, waar ik enkele seconden geleden nog onder stond, grijpt hij om naar de overkant van het pad te slingeren. Met veel gekrijs landt hij. Zijn voetstappen dreunen luid. ‘Hij wil indruk maken’, verklaart de gids zijn gedrag. Dat is gelukt, onze hartslag is gestegen naar 180.

Tussen de gorilla’s
De helft van de familie is reeds beneden, wanneer een Silverback over de stenen omheining verdwijnt. Op weg naar het veld waar het lievelingseten klaar staat, distels. De andere volgen hem. Wij evenzo. Op de open vlakte zijn de gorilla’s goed te zien. De gids laat ons weten wanneer we dichterbij kunnen komen of juist afstand moeten houden. Stuk voor stuk klimt de rest van de familie over de lavastenen muur. Wat onbehouwen landen ze op het veld. Als laatste verschijnt de Alpha Silverback, Ubumwe. Hij blijft bovenop de stenen staan. Zijn familie overziend als een echte leider. Het is een imposant aanblik.

Vredige groep?
In het veld zijn we allen druk met fotograferen van de vreedzaam kauwende dieren. Plotseling rent, uit het niets, een Silverback op een nietsvermoedende, etende Blackback af. En begint hem te slaan en bijten. Hij doet de naam van zijn groep geen eer aan. De Blackback vecht schreeuwend terug. Hij belandt op de grond. Onder het zware lichaam van de Silverback. Vol aandacht kijken we hoe dit afloopt. De gids slaat alarm. We moeten ons onmiddellijk uit de voeten maken. De leider komt op een draf van de muur naar de vechters aangesneld. We staan precies tussen Ubumwe en de rollende gorilla’s in. Voordat de leider het strijdtoneel bereikt, zijn ze al uit elkaar. De Blackback druipt af. Verongelijkt luiert hij op het gras. Zijn vingers bestuderend. Volgens de gids wilde de Silverback de takken eten die de Blackback had gevonden. Afgunst is niet enkel een mensentrekje.

Bevoorrecht
Het magisch moment; in oogcontact met een gorilla, zoals weleens wordt beweerd, blijft vandaag uit. De Amahora gorilla’s zijn duidelijk gewend aan toeschouwende mensen. Ze zoeken geen contact, kijken langs of door ons heen. Behendig gaan ze zodanig zitten of liggen, zodat we niet in hun blikveld staan. Het maakt ons niet uit, we genieten volop tussen gorilla’s te zijn. Met twintig harige dieren, is altijd wel eentje die de aandacht trekt met zijn bijzonder en soms herkenbaar gedrag. Dit mag nog lang duren. We vinden de baby en moeder verscholen tussen het groene etenswaar. Vertederend observeren we de kleine die sabbelt op de takjes. Het jong klimt op de rug van zijn moeder en beide verdwijnen in bosjes. Het is voor ons ook tijd om te gaan, maant de gids. We werpen weemoedig nog een laatste blik over de gorilla’s in het veld en lopen terug naar het dorp.

De wereld telt nog slechts 880 berggorilla’s, die alle in Centraal Oost Afrika leven. We realiseren ons hoe uniek en bevoorrecht de ervaring is om samen met de gorilla’s een uur van hun leven door te brengen. We raken er niet over uitgepraat en delen graag de foto’s.